- सेलिना अङ
“म अहिले ९० वर्षकी भएँ । मैले यस्ता ज्यानमारा भूकम्पहरु दुईओटा
भोगेँ । दुईपटक नै म बाँचेँ । के म भाग्यमानी हुँ ? मलाई थाहा छैन । दुईदुईपटक नै ईश्वरले मलाई बचाउनुभयो तर मैले दुईदुईपटक नै सबैथोक गुमाएँ ।” दिलमाया तामाङले यसो भनेकी थिइन् ।
सन् १९३४ जनवरी र २०१५ अप्रिलको भयानक र ज्यानमारा भूकम्पहरुको सम्झना बटुलिरहँदा उनका आँखामा लछप्पै आँसु थियो । उनलाई हामीले नुवाकोट जिल्लाको बगुवा गाउँमा उनकै भत्किएको घरवाहिर भेटेका थियौँ ।
गत वर्ष नेपालमा आएको भूकम्पमा ९००० मानिसहरुको ज्यान गयो र हजारौँ मानिसहरु घाईते भए । यो पीडाबाट तँग्रिन नेपालले अझै सँघर्ष गरिरहनु परेको छ ।
भर्खरै जारी नयाँ सम्विधानको विरोधमा भएको ईन्धनलगायतका समस्याका कारण यो भूपरिवेष्ठित मूलुकले थप दूर्दान्त अप्ठेरो झेल्नुप¥यो । हामी राहत सामाग्री लिएर नेपाल जाँदा राजधानी काठमाडौँमै पनि जनजीवन सामान्य थिएन ।
“ग्याँसको एउटा सिलिण्डरको मूल्य लगभग एकहजार नेपाली रुपैयाँ हो । तर अहिले मैले कालोबजारीहरुबाट नौहजार रुपैयाँमा किनेर ल्याएको छु । बजारमा पाइँदै पाइन्न । धन्न यति धेरै पैसा तिरेर भएपनि पाएँ भनुँ ।”
राजधानी काठमाडौँ उपत्यकाको क्षेत्रपाटी नाम गरेको ठाउँमा सानो चियापसल चलाइरहेका निरोज तामाङले हामीलाई आफ्नो दुःख यसरी सुनाएका थिए ।
यही कारण नै म नेपाल गइरहेकी थिएँ । मनले खप्नै नसकेर आफुले सकेको सहायता गर्ने उद्धेश्यले म एकै वर्षमा ती–तीन पटक नेपाल पुगेकी थिएँ ।
अपरिचितहरुको माया
यो सब एउटा फेसबुकको सन्देशबाट सुरुआत भएको थियो । मेरो ५० दिने नेपाल बसाइँमा मैले गर्न सक्ने सहायता जुटाउन ममाथि धेरैजनाले विश्वास गरेर आफ्ना मुट्ठी खोलेका थिए । तिनै दाताहरुको बलमा मैले थप विश्वास आर्जेकी थिएँ । यतिउति जुटाउने भन्ने कुनै लक्ष्य थिएन । मेरो योजना थियो, मानिसहरुले जेसुकै दान गरुन्, तिनलाई जम्मा पारेर नेपाल लैजाने । सहयोग सङ्कलनको दुई हप्तामा हामीले १५००० रिँगेट जम्मा पार्न सक्यौँ । म नेपाल जान केही हतोत्साही र व्यग्र दुवै भइरहकी थिएँ । झण्डै दुई हप्ता नेपालका सीमान्तकृत भूभागहरुमा पुग्दा त्यहाँका मानिसहरुको खाँचोबारे मलाई राम्ररी जानकारी भएको थियो ।
हामी स्वयँसेवक बनेर भूकम्पप्रभावित गाउँहरुमा जहाँ–जहाँ पुग्यौँ त्यहाँ मानिसहरु आफ्ना भत्केका÷ढलेका घरहरुको पुनर्निमाणका लागि कठोर श्रम गरिरहेका देख्यौँ ।
“हामीले आफ्ना घरहरुको पुनर्निर्माणका लागि थप मेहनत र दुःख गर्न सक्छौँ तर ईन्धन समस्या र भूकम्पका कारण पर्यटनमा परेको नराम्रो प्रभावले झन पिरोलेको छ ।” मेरो नेपाली साथी कालु तामाङले मसित भनेका थिए । कालु तामाङले काठमाडौँमा एउटा ट्रेकिङ कम्पनी चलाइरहेका थिए र भूकम्पपछि उनको कम्पनी एकदमै घाटामा गइरहेको थियो ।
सहयोगका लागि उठेको रकम कसरी कहाँ प्रयोग गर्ने भनेर अन्यौलमा परिरहेका बेला स्थानीय साथीहरुले हामीलाई सक्दो व्यवहारिक बन्ने सुझाव दिएका थिए । हामीले नुवाकोट जिल्लाको बगुवा नाम गरेको गाउँ जहाँ ५८ घरपरिवारहरु बस्दारहेछन् त्यहीँबाट आफ्नो कामको सुरुआत गरेका थियौँ । चर्किएका पर्खालहरु, प्वाल परेका भित्ताहरु र भत्किएका छानाहरु मात्रै हामीले जताततै देखेका थियौँ । भूकम्पको कहरबाट कुनैपनि घर जोगिएको थिएन ।
एउटा स्थानीय दम्पत्ति जो धाराप्रवाह रुपमा मले भाषा बोल्न जानेको थियो, उनीहरुको सहायता लिएर हामीले ती ५८ घरपरिवारका लागि केही प्रबन्धहरु गरिदियौँ । चामल, दाल, अण्डाहरु, आलु अनि खाने तेल लगायत हरेक घरका लागि चौधप्रकारका सामाग्रीहरु हामीले त्यो गाउँमा बाँडेका थियौँ । त्यो दिन गाउँमा मेला लागेजस्तै भएको थियो । बूढापाका, केटाकेटी, जवानहरु, अपाङ्गहरु र छिमेकी गाउँका मानिसहरु पनि त्यस दिन बगुवामा भेला भएका थिए ।
कागजमा टिपिएका सुनिता लामा, राजु प्रजापति, कृष्ण पौडेल आदि नामहरु बोलाउँदै हामीले ती सामाग्रीहरु हस्तान्तरण गरेका थियौँ ।
परम्परागत नेपाली पहिरनमा सजिएका मानिसहरु सकेसम्म आँखा जुधाउन लजाउने स्वभावका थिए । उनीहरुको आँखामा लज्जालु मुस्कान नाचिरहेको हुन्थ्यो । तर केही मानिसहरुले हामीलाई स्वर खोलेर धन्यवाद भनिरहेका थिए ।
न्यानो बाँड्दै परसम्म
थप केही सहायता सामाग्रीहरु लिएर म काभ्रे जिल्लाको ठूलो पर्सेल नाम गरेको गाउँमा पुगेकी थिएँ । त्यस ठाउँमा पुग्नका लागि काठमाडौबाट चारघण्टाको जीप यात्रा गर्नुपरेको थियो । त्यस गाउँ रोजेका थिए मेरा पथप्रदर्शकहरुले जो सगरमाथा र अन्नपूर्ण आधार शिविरमा जाँदा मेरा साथी बनेका थिए ।
ठूलो पर्सेलको वडा नम्बर ५ मा ९४ घर रहेछन् र लगभग ४७० मानिसहरु त्यहाँ बस्दा रहेछन् । केही स्वास्नीमानिसहरु र बूढापाका मानिसहरु बारीहरुमा काम गरिरहेका देखिए । तन्नेरी मानिसहरु कामको खोजीमा काठमाडौ सहर अनि विदेश पसेका हुँदाहुन् ।
मैले मेरो पथप्रदर्शक कालु तामाङलाई पछ्याउँदै त्यो गाउँको सेरोफेरो परिक्रमा गरेँ ।
“सबै मानिसहरु बाँसका अस्थायी घरहरुमा बसिरहेका छन् कारण हाम्रा घरहरु बस्नका लागि सुरक्षित छैनन् । अझैपनि भूकम्पका झट्काहरु आउने क्रम जारी छ ।” कालुले एउटा अस्थायी आश्रयघरमा पस्दै मलाई बताएका थिए ।
जाडोको महिना थियो । तापक्रम १० डिग्री सेल्सियसभन्दा पनि तल हुन्थ्यो । यस्तो समयमा गाउँलेहरुलाई न्यानो बाँड्ने कुरामा हाम्रो सल्लाह मिलेको थियो । राम्रो स्तरको कम्बलहरु बाँड्न पाए मानिसहरु हिउँदका यी चीसा रातहरुमा अलि राम्ररी सुत्न पाउने थिए । हामीले केहीथान कम्बलहरु काठमाडौबाट लगेर गयौँ । गाउँका मानिसहरुले हाम्रो सानो सहायताको बदलामा हामीलाई पनि न्यानो स्वागत गरे ।
“नमस्ते । तपाईँहरुलाई घरमा बनाइएको चीया मन पर्छ ? कृपया हाम्रो घरमा खाना खान आउनुहोस् ।” मानिसहरुले हामीलाई यस्तै यस्तै शब्दले स्वागत गरेका थिए ।
राहत बितरण गर्ने दिन मानिसहरु चौरमा भेला भएर उत्सुकतापूर्वक आ–आफ्ना नाम बोलाइने समयको प्रतीक्षा गरिरहेका थिए । राहत बितरणको कार्यक्रमपछि एकजना अद्धैवैँशे मानिस जुरुक्क उठे र आफ्नो साधारण अँग्रेजीमा हामीलाई पटक–पटक धन्यवाद दिँदै भने—
“भूकम्पपछि हामीले असहाय र निराश महसुस गरिरहेका थियौँ । हामी आज मलेसियाबाट आएको यो राहत देखेर खुसी भएका छौँ । तपाईँहरुलाई हाम्रो यो गाउँमा सदैव स्वागत छ ।”
जब हामी उनीहरुसँग सामूहिक तस्वीर लिन उभियौँ मानिसहरु आफ्ना गलबन्दीहरु हातमा लिएर प्रार्थना गर्न लागे ।
यो अवधिभर कठोर सँघर्षका वावजूद पनि नेपालीहरुको अनुहारमा सधैँ मुस्कान देखेँ । उनीहरुको नम्र र शान्तिप्रिय चरित्र साँच्ची नै उत्कृष्ट छ । तर दूर्भाग्य शान्तिका लागि जति नै लचिलो बनेपनि त्यसबाट समस्याको समाधान नहुँदो रहेछ ।
हामी फेरि नेपाल गयौँ भने हाम्रो यात्राको सूचीमा सहरको दृष्यावलोकन, प्रसिद्ध पदयात्राहरुको परिक्षण तथा स्थानीय सँस्कृतिहरुको अन्वेषण साथै ती मानिसहरुलाई पुनः आफ्नो खुट्टामा उभिन सक्ने बनाउनु अर्को उद्धेश्य हुनेछ ।
म ५० दिन नेपालमा थिएँ अनि त्यस सुन्दर देशमा यो मेरो अन्तिम भ्रमण कदाचित हुने छैन ।
०००
(Selina NG नेपालको भूकम्पबाट प्रभावितहरुलाई मलेसियामा सहयोग जुटाउन लागिपरेकी थिइन् । उनी आफैले पनि नेपालमा गएर भूकम्प प्रभावित मानिसहरुलाई भेटेकी थिइन् साथै आफै सहभागी भएर पुनर्निर्माणमा जुटेकी थिइन् । नेपालमा धेरैले आफुलाई नेपाली युवती भनेका थिए भन्दै फुरुङ्ग हुने सेलिनाको हरेक वर्ष नेपालको एउटा हिमाली पदयात्रा पूरा गर्ने उद्देश्य छ । उनको यो लेख 29 April 2016 को the Star daily दैनिकमा छापिएको थियो । त्यसको भावानुवाद सिरुखर्के जेठाले गरेका हुन् । –सम्पादक)
गन्तव्य मासिक JULY 2016 मा प्रकाशित
No comments:
Post a Comment